The object of research, development or design (in Russian) : Cредневековые медицинские трактаты «Асрāр ал-атиббā’» («Тайна целителей»), «Тансȳк-нāме Илхāнӣ» ("Ильханская книга чудес")

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ортағасырлық медициналық трактаттар «Асрāр ал-атиббā’» («Емшілер сыры»), «Таңсȳқ-нāме Илхāнӣ» («Елхандық таңсық кітап»)

Aim of work (in Russian) : Цель работы – исследование обширной информации анонимных медицинских трактатов «Асрāр ал-атиббā’», «Тансȳк-нāме Илхāнӣ» и изучение особенностей культуры степной медицины, традиции врачевании, способов борьбы с эпидемическими заболеваниями, фармакологических знаний кочевых народов на основе сведений этих трактатов

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – анонимді «Асрāр ал-атиббā’», «Таңсȳқ-нāме Илхāнӣ» медициналық трактаттарының мол мәліметтерін зерттеу және осы трактаттар деректері негізінде далалық медицина мәдениетін, ерекшеліктерін, көшпенді халықтарының емшілік дәстүрін, эпидемиялық ауруларға қарсы күресу жолдарын, фармакологиялық білімдерін анықтау

Методы исследования (на русском) : Поскольку исследовательская работа в проекте ведется в основном по персидскому письменному наследию, помимо общенаучных методов, таких как сбор, анализ, сравнение, систематизация и др., используются также междисциплинарные методы источниковедения, археографии, текстологии. В этом году для раскрытия информационных возможностей рукописей, хранящихся в различных книжных собраниях, Ироко использует методы вспомогательных исторических дисциплин, таких как палеография, кодикология, просопография, эвристика, библиография, лексикография, текстология и др.

Методы исследования (на казахском) : Жобаның ғылыми-зерттеу жұмысы негізінен парсы тіліндегі жазба деректерге жүргізілетіндіктен жинақтау, сараптау, салыстыру, жүйелеу сияқты жалпығылыми әдістермен қатар, деректанулық, мәнтінтанулық, этнолингвистикалық т.б. пәнаралық әдістер де қолданылады. Биылғы жылы түрлі кітап қорларында сақталған қолжазбалардың ақпараттық мүмкіндіктерін ашуда қосалқы тарихи пәндердің деректанулық: палеографиялық, кодикологиялық, просопографиялық, эвристика, библиография, мәтінтанулық, тілтанымдық т.б. әдіснама мүмкіндіктері кеңінен пайдаланылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : - по теме проекта составлен библиографический список, определены рукописи для исследованию, найдена еще одна список «Тансук-наме», проведен историографический обзор на научные исследование, ряд авторов исследований приняли участие в симпозиуме - проведены кодикологические, палеографические и текстологические исследования медицинских трактатов, изучен первый печатный текст «Асрāр» из фонда Института Физули, и сравнен с текстами трактатов «‘Илāдж-нāма», «Китāби адуие»,«Манāфи’ ал-хайауāнāт» в библиотеке АН Венгрии. Установлена автохтонность каждого трактата. Приобретена копия рукописи «Табиблик китаби»; - изучены тексты указанных трактатов, определена их источниковедческая значимость, проведены историко-культурные исследования, рассматривались медицинские термины и обычаи, виды лечения кочевников по письменным источникам. Опубликована статья в Scopus о традиций и обычаев кочевых народов (моголов). Создан словарь лекарственных трав, термины, словосочетания, изучены влияние тюркского языка в трактате «Асрар» - в г. Семей проведена лекция-семинар, круглый стол на тему «Роль животных в народной медицине в средневековых тюркских медицинских трудах»; проведен Международный симпозиум «Средневековая тюркская медицина и ее наследие: прошлое и настоящее, будущее, проблемы исследования» в Институте рукописей им. Физули в Баку - по результатам исследовании опубликованы 6 статей (КОКСОН – 2, Скопус – 1) и 1 сборник материалов симпозиума

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - тақырып бойынша библиографиялық тізім құрылды, зерттеуге қолжазбалар таңдалды, «Тансȳқ-нāменің» тағы бір қолжазбасы анықталды, ғылыми еңбектерге тарихнамалық шолу жасалды, ол зерттеулердің бірқатар авторлары симпозиумға қатысты - медициналық еңбектерге кодикологиялық, палеографиялық, текстологиялық зерттеу жүргізілді. Физули Қолжазбалар институтындағы «Асрāрдың» алғашқы баспа мәтіні Венгрия ғылым академиясындағы «‘Илāдж-нāма», «Китāб-и адуие», «Манāфи’ ал-хайауāнāт» трактат мәтіндерімен салыстырылды, әрқайсысының автохтонды шығарма екені анықталды. «Табиблик китāби» қолжазбасының көшірмесі алынды; - аталған медициналық трактаттардың мәтіні оқылады, деректік маңызы анықталады, тарихи-мәдениеттанулық зерттеулер жүргізілді, жазба деректердегі көшпелілердің медициналық ұғымдары, салт-дәстүрі, ем түрлері анықталады. Көшпенділердің (моғолдар) дәстүрлері бойынша скопус мақала жазылды. «Асарāр» мәтініндегі емдік шөптер сөздігі жасалады; терминдері, сөзтіркестері, тілдік ерекшеліктері, түрік тілінің ықпалы зерттелді - Семейде «Ортағасырлық түркі медициналық шығармаларындағы 4 түліктің халық емшілігіндегі орны» атты дәріс-семинар, дөңгелек үстел өтті. Бакуде Қолжазбалар институтында «Ортағасырлық түркі медицинасы және мұралары: өткені мен бүгіні, келешегі, зерттеу мәселелері» атты Халықаралық симпозиум ұйымдастырылды - зерттеу нәтижесі бойынша 6 мақала (ҒБССБК- 2, скопус -1, конференция жинағы - 3), 1 симпозиум жинағы жарық көрді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Социальное воздействие проекта заключается в создании основ для разработки новых фундаментальных и междисциплинарных подходов к изучению искусства врачевания — малоизученного аспекта национальной истории Казахстана с древнейших времён до наших дней. Результаты исследования повысят интерес к истории Казахстана, особенно к народной медицине, методам лечения переломов, фитотерапии, серотерапии и другим видам врачебных практик. Это, в свою очередь, будет стимулировать развитие научных исследований, которые станут основой для популяризации искусства врачевания и продвижения отечественного медицинского туризма.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның әлеуметтік әсері Қазақстанның көнеден бүгінгі күнге жеткен ұлттық тарихтың аз зерттелген аспектісі - емшілік өнерін зерттеудің жаңа, іргелі, пәнаралық концептуалды және қолданбалы ұстанымдарын әзірлеуге негіз болады. Зерттеу нәтижелері Қазақстан тарихына деген қызығушылықты арттырып, халық емшілігінде кең қолданылатын сынықшылық, фитотерапия, серотерапия, т.б. емшілік өнерін насихаттауға, отандық медицина туризмін дамытуға іргетас боларлық зерттеулерге түрткі болады және дамуына әсер етеді

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Исследования в рамках проекта весьма эффективны для комплексного изучения, сбора источников и дальнейшего междисциплинарного фундаментального исследования искусства врачевания казахского народа, которое мало изучено в истории Казахстана.

Efficiency (in Kazakh) : Жобадағы зерттеулернің Қазақстан тарихында аз зерттелген қазақ тұрмысындағы емшілік өнерді жан-жақты қарастыруға, деректерін жинақтауға және кейінгі пәнаралық іргелі зерттеулерге тиімділігі зор

Field of application (in Russian) : Результаты, достигнутые в проекте, используются преподавателями и студентами для проведения лекций и семинаров по «Истории медицины», «Фармакологии», спецкурсов «Лексикографическое источниковедение» в области источниковедение, а также при преподавании Чагатая и Персидский язык в ВУЗах, а также в научно-экспозиционных работах музеев

Field of application (in Kazakh) : обада қол жеткен нәтижелер оқытушылар мен студенттерге «Медицина тарихы», «Фармакология» пәні бойынша дәріс, семинарларды өткізуге, деректану саласында «Лексикографиялық деректану» арнайы курстарында және ЖОО шағатай, парсы тілдерін оқыту барысында, сондай-ақ, музейлердің ғылыми-экспозициялық жұмыстарында қолданылады