The object of research, development or design (in Russian) : Аморфные гидрогенизированные алмазоподобные углеродные пленки модифицирование атомами переходных металлов, а именно атомами элементов платиновой группы, которые не вступают в химическую связь с углеродом, могут привести к проявлению новых свойств углеродной матрицы. В качестве модифицирующих элементов выбраны иридий и палладий, которые входят в группу платиноидов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Аморфты гидрогенизирленген алмазтектес көміртекті қабықшаларының өтпелі металдар атомдары, соның ішінде, көміртегімен химиялық байланысқа түспейтін платина тобы элементтерінің атомдарымен құрылымдық – қоспалы модификациялау көміртегі матрицасында жаңа қасиеттердің пайда болуына әкелуі мүмкін. Ұсынылып отырған жұмыста модификациялаушы элементтер ретінде платиноидтар тобына кіретін иридий және палладий таңдалған.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является проведение структурно-примесной модификации HDLC пленок путем изменения технологических параметров синтеза и добавления наночастиц металлов – платиноидов (Ir, Pd, Ir+Pd), используя метод магнетронного распыления. Выявить влияние условий синтеза, концентрации и размеров наночастиц Ir, Pd, Ir+Pd на формирование структуры и свойства нанокомпозитных HDLC пленок.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – магнетронды тозаңдандыру әдісін қолдана отырып, синтездеудің технологиялық параметрлерін өзгерту және платина тобы металдарының нанобөлшектерін –(Ir, Pd, Ir+Pd) қосу арқылы HDLC қабықшаларының құрылымдық – қоспалық модификациясын жүргізу. Синтездеу шарттарының және Ir, Pd, Ir+Pd нанобөлшектерінің концентрациясы мен өлшемдерінің HDLC нанокомпозиттік қабықшаларының құрылымының қалыптасуын мен қасиеттеріне әсерін анықтау.

Методы исследования (на русском) : Рамановская и Оптическая спектроскопия, Электронная микроскопия, Атомно-силовая микроскопия, Энергодисперсионная рентгеновская спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Раман және Оптика спектроскопиясы, Электронды микроскопия, Атомды-күштік микроскопия, Энергодисперсионды рентгендік спектроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Используя метод магнетронного со-распыления комбинированной мишени, синтезированы композитные HDLC и HDLC нанопленки. Выявлены особенности формирования локальной структуры аморфной матрицы HDLC и HDLC пленок в зависимости от мощности DC разряда. Кроме того, изучено влияние концентрации наночастиц Ir и Pd на структурообразование и как следствие на электронные свойства тонких композитных гидрогенизированных алмазоподобных пленок.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Біріктірілген нысананы магнетронды бір уақытта тозаңдандыру әдісін қолдана отырып, композиттік HDLC және HDLC наноқабықшалары синтезделді. HDLC және HDLC қабықшаларының аморфты матрицасының локальды құрылымының түзілу ерекшеліктерінің DC разряды қуатына тәуелділігі анықталды. Сонымен қатар, Ir және Pd нанобөлшектерінің концентрациясының жұқа композитті гидрогенизацияланған алмаз тәрізді қабықшаларының құрылымының түзілуі мен электрондық қасиеттеріне әсері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Прикладная важность проекта заключается в развитии новых технологий синтеза аморфных наноразмерных, наноструктурированных и композитных HDLC пленок с заданными свойствами. Наноструктурированные аморфные гидрогенизированные алмазоподобные углеродные пленки, модифицированные наночастицами платиноидов, с различными свойствами могут стать новыми композитными материалами в полупроводниковой электронике XXI века. В Казахстане предлагаемое направление исследований будет проводиться впервые, поэтому развитие данного направления позволит занять передовые позиции. Помимо этого, выполнение проекта позволит продолжить подготовку специалистов – материаловедов по направлению развития нанонауки, нанотехнологии и полупроводникового приборостроения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның қолданбалы маңыздылығы аморфты наноөлшемді, наноқұрылымды және алдын ала анықталған қасиеттері бар композиттік HDLC қабықшаларын синтездеудің жаңа технологияларын әзірлеуде жатыр. Түрлі қасиеттері бар платина нанобөлшектерімен модификацияланған наноқұрылымды аморфты гидрогенизделген алмас тәрізді көміртекті қабықшалар XXI ғасырдың жартылай өткізгіш электроникасындағы жаңа композиттік материалдар бола алады. Қазақстанда ұсынылып отырған ғылыми-зерттеу бағыты алғаш рет жүзеге асырылатын болады, сондықтан бұл бағытты дамыту оның жетекші орынға шығуына мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жобаны жүзеге асыру наноғылымды, нанотехнологияларды және жартылай өткізгішті аспап жасауды дамыту бағытында материалтанушы мамандарды даярлауды жалғастыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Отработана технология синтеза алмазоподобных гидрогенизированных углеродных пленок модифицированных наночастицами металлов платиновой группы.

Efficiency (in Kazakh) : Жобада платина тобы элементтерімен модификацияланған алмазтектес гидрогенизирленген көміртекті қабықшалардың синтез технологиясы әзірленді

Field of application (in Russian) : Предлагаемый проект будет проведен впервые, полученные результаты будут важны для развития наноэлектроники, новых оптических устройств и оптоэлектроники и позволят выявить новые направления применения подобных композитов. Обнаружение новых квантово-размерных свойств наночастиц возможно позволит найти им применение в создании новых устройств в оптоэлектронике и оптических световых модуляторах. Наноструктурированные композитные материалы становятся наиболее приоритетными в создании наномасштабных радиационно-стойких устройств.

Field of application (in Kazakh) : Ұсынылған жоба алғаш рет жүзеге асырылады, алынған нәтижелер наноэлектрониканы, жаңа оптикалық құрылғыларды және оптоэлектрониканы дамыту үшін маңызды болады. Сонымен қатар, бұл оларды қолданудың жаңа бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді. Нанобөлшектердің жаңа кванттық өлшемді қасиеттерінің ашылуы оларды оптоэлектроникада және оптикалық жарық модуляторларында жаңа құрылғыларды жасауда пайдалануға мүмкіндік береді. Наноқұрылымдық композиттік материалдар наноөлшемді сәулеленуге төзімді құрылғыларды жасауда басты басымдыққа айналуда.