The object of research, development or design (in Russian) : Трудновскрываемое цинксодержащее техногенное сырье (клинкер)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Өңделуі қиын құрамында мырыш бар техногендік шикізат (клинкер)

Aim of work (in Russian) : Целью работы является разработка высокоэффективной технологии извлечения цветных и благородных металлов из трудновскрываемого цинксодержащего техногенного сырья.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – құрамында мырыш бар техногенді шикізаттан түсті және бағалы металдарды алудың тиімділігі жоғары технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Химический, рентгенофлуоресцентный, рентгенофазовый, метод электронной микроскопии.

Методы исследования (на казахском) : Химиялық, рентгендік флуоресценция, рентгендік дифракция және электронды микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлено, что достоверность предложенных моделей: фактическая эффективность выщелачивания цинка составила 72,6 % соответственно, что близко соответствует результатам, предсказанным моделью. Установлено, что при выщелачивании клинкера в зависимости от различной концентрации серной кислоты (25 – 100 г/дм3) показывает, что с повышением концентрации серной кислоты извлечения цинка увеличивается от 15,0 до 46,47 %. Установлено, что при повышении темпертуры от 20 до 100 0С степень извлечения цинка увеличивается от 46,47 до 68,18 %. Следует отметить, что повышение температуры до 100 °С незначительно изменяет извлечение цинка по сравнению 80 0С. Установлено, что степень извлечения цинка при выщелачивании клинкера серной кислотой после предварительного воздействия СВЧ излучения составляет 46,47 %, а, при совместном воздействии СВЧ и УЗ на клинкера степень извлечения цинка составляет 51,2 %. Установлено, что в оптимальных условиях степень извлечения цинка при выщелачивании клинкера после предварительного воздействия СВЧ и ультразвука при температуре 80 °С за 2 часа достигает 76,7 %. Новизна работы заключается в выявлении закономерностей изменения фазового состава трудновскрываемого цинксодержащего сырья в процессе воздействия СВЧ излучения. Установлено, что после предварительного воздействия СВЧ излучение способствует превращению сфалерита ZnS в цинкит (ZnO), при этом извлечение цинка увеличивается в порядке 2 раза.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ұсынылған үлгілердің дұрыстығы анықталды: мырышты шаймалаудың нақты тиімділігі сәйкесінше 72,6% құрады, бұл модель болжаған нәтижелерге сәйкес келеді. Клинкерді шаймалау кезінде күкірт қышқылының әртүрлі концентрациясына (25 - 100 г/дм3) байланысты мырыштың бөлініп алынуы 15,0-ден 46,47 %-ға дейін өсетіні анықталды. Температураның 20-дан 100 °С-қа жоғарылауымен мырыштың бөлініп алыну дәрежесі 46,47-ден 68,18 %-ға дейін өсетіні анықталды. Температураны 100 °C-қа дейін арттыру 80 °C салыстырғанда мырыштың алынуын айтарлықтай өзгертпейтіні анықталды. Микротолқынды сәулеленудің алдын ала әсерінен клинкерді күкірт қышқылымен шаймалау кезінде мырыш экстракциясының дәрежесі 46,47 %, ал клинкерге микротолқынды және ультрадыбыстық әсер етумен біріктіргенде мырыштың экстракциясы 51,2 % болатыны анықталды. Оңтайлы жағдайларда микротолқынды пеште және ультрадыбысты 80 °С температурада алдын ала әсер еткеннен кейін клинкерді шаймалау кезінде мырыштың алыну дәрежесі 2 сағатта 76,7 % жететіні анықталды. Ғылыми жаңалығы. Микротолқынды сәулеленудің әсерінен ашу қиын құрамында мырыш бар шикізаттың фазалық құрамының өзгеру заңдылықтарын анықтауда. Микротолқынды сәулеленудің әсері сфалериттің ZnS цинкитке (ZnO) айналуына ықпал ететіні, одан мырыштың бөлініп алынуы шамамен 2 есе артатындығы анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка высокоэффективной технологии извлечения цветных и благородных металлов из техногенного цинксодержащего сырья с предварительным воздействием СВЧ излучения и ультразвука позволит увеличить извлечение ценных компонентов на 15-20 % и утилизировать отходы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алдын ала микротолқынды сәулелену мен ультрадыбысты әсер ете отырып, құрамында мырыш бар техногенді шикізаттан түсті және асыл металдарды алудың тиімділігі жоғары технологиясын жасау бағалы компоненттерді алуды 15-20 % - ға арттыруға және қалдықтарды кәдеге жаратуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты исследований рекомендуется использовать для разработки технологии переработки цинка из техногенного сырья.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін техногендік шикізаттан мырыш өңдеу технологиясын жасау үшін пайдалану ұсынылады.

Efficiency (in Russian) : Применение СВЧ излучения и ультразвука позволит упростить технологию переработки сложного по составу трудновскрываемого цинксодержащего техногенного сырья и повысить ее эффективность.

Efficiency (in Kazakh) : Микротолқынды сәулеленуді және ультрадыбысты қолдану күрделі, өңделуі қиын құрамында мырыш бар техногендік шикізатты өңдеу технологиясын жеңілдетеді және оның тиімділігін арттырады.

Field of application (in Russian) : Гидрометаллургия цветных и благородных металлов. Целевыми потребители ожидаемых результатов будут являться предприятия цветной металлургии Казахстана и других заинтересованных стран.

Field of application (in Kazakh) : Түсті және асыл металдардың гидрометаллургиясы. Күтілетін нәтижелердің мақсатты тұтынушылары Қазақстанның және басқа да мүдделі елдердің түсті металлургия кәсіпорындары болады.